Informator dla pacjentów
NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY
Jest to stan chorobowy wywołany nadprodukcją hormonów tarczycy. Występuje 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i rzadko u dzieci. Hormony produkowane przez tarczycę wpływają prawie na wszystkie funkcje metaboliczne, jakie zachodzą w naszym organizmie.
Przyczyny niedoczynności tarczycy:
- Czynniki immunologiczne - choroba Graves-Basedova stanowi ponad 50% przypadków nadczynności tarczycy. Chorują głównie kobiety pomiędzy 30-50 r.ż. (może przebiegać bez wola, z wolem miąższowym, lub wolem guzkowym).
- Występowanie tkanki autonomicznej niezależnie produkującej hormony tarczycy:
- autonomiczne nadczynne wole wieloguzkowe
- autonomiczny nadczynny gruczolak (zmiana jednoogniskowa)
- autonomia uogólniona
- Sytuacje rzadko występujące:
- nadczynność z powodu zapalenia tarczycy
- nadczynność wywołana przez raka tarczycy lub gruczolaka przysadki mózgowej
- nadczynność spowodowana przyjmowaniem hormonów tarczycy
- poporodowa nadczynność tarczycy
Do najczęstszych objawów nadczynności tarczycy należą:
- utrata ciężaru ciała mimo dużego apetytu
- pobudzenie, rozdrażnienie, chwiejność emocjonalna
- drżenie rąk
- silne pocenie się
- osłabienie siły mięśniowej
- nietolerancja wysokiej temperatury
- zaburzenia snu, bezsenność
- kołatanie serca
- częste oddawanie stolca, niekiedy biegunka
- zaburzenia miesiączkowania, skąpe miesiączki
W badaniu pacjenta stwierdzamy:
- wilgotne, gorące, drżące dłonie
- miękkie cienkie włosy
- wole - powiększenie tarczycy (u ok. 70-90% chorych)
- przyspieszenie rytmu serca (tachykardię)
- zaburzenia rytmu serca - "kołatanie serca" najczęściej z tym objawem zgłaszają się pacjenci
- często zwłaszcza u osób starszych – niewydolność krążenia lub zaburzenia rytmu serca (jedynym objawem może być migotanie przedsionków)
- nadciśnienie tętnicze (zwiększenie głównie ciśnienia skurczowego)
Rozpoznanie nadczynności tarczycy:
Opiera się na stwierdzeniu podwyższenia poziomu hormonów FT4 i obniżeniu TSH - (hormon tyreotropowy wydzielany przez przysadkę mózgową). Innym coraz rzadziej wykonywanym testem jest scyntygrafia tarczycy: oceniająca stopień wykorzystania jodu przez ten gruczoł. Jod w nadczynności tarczycy jest nadmiernie wychwytywany przez komórki tarczycy. USG tarczycy - jedno z podstawowych badań dodatkowych umożliwia określenie wymiarów tarczycy, kształtu, położenia oraz obecności struktur patologicznych (torbieli, guzków). Oprócz powyższych metod diagnostycznych stosuje się także inne badania, takie jak: BACC (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa) KT, MRI.
Leczenie nadczynności tarczycy:
W postępowaniu terapeutycznym, w zależności od przyczyny stosuje się: leki tyreostatyczne, które blokują syntezę hormonów tarczycy. Leczenie powinno trwać bez przerwy przez 1 do 2 lat. Objawy nadczynności tarczycy ustępują już po kilku tygodniach leczenia. Początkowo zalecane są duże dawki leków, które w miarę poprawy zmniejsza się. Ponadto można stosować b-blokery, sterydy, środki uspokajające. Leczenia nie wolno przerywać! W przypadku zbyt wczesnego zaprzestania przyjmowania leków, przerwy w leczeniu, należy całą kurację rozpocząć od nowa.
W terapii nadczynności tarczycy wieloletnie leczenie różnymi metodami należy kontynuować niekiedy, nawet do końca życia. Należy „zaprzyjaźnić” się ze swoim wybranym specjalistą endokrynologiem, posiadać numer jego telefonu, bowiem różne problemy w tej chorobie mogą wymagać pilnej konsultacji. Takie sytuacje jak; inne choroby, potrzeba dokonania zabiegu chirurgicznego, wizyta u stomatologa, ciąża i poród, nieprawidłowe wyniki analiz hormonalnych często powodują, zwłaszcza w pierwszym okresie leczenia choroby konieczność zmiany leków lub ich dawkowania.
UWAGA ! W nadczynności tarczycy należy unikać stosowania jodu, leków zawierających jod (Cordarone, Opacorden, Betadine, Iodox, Jodostin, Jodthyrox…), środków kontrastowych z jodem oraz hormonów tarczycy. Podanie Jodu w nadczynności tarczycy może nasilić chorobę, a nawet doprowadzić do groźnego dla życia przełomu tarczycowego nadczynnego.
Karmienie piersią jest stosunkowo bezpieczne w przypadku matek przyjmujących leki przeciwtarczycowe. Propyltiouracyl (Propycil) ma niższy stosunek stężenia w mleku do stężenia w surowicy aniżeli Metizol. Potwierdzono w wielu badaniach również brak szkodliwego wpływu na czynność tarczycy oraz rozwój fizyczny i intelektualny u niemowląt karmionych piersią przez matki leczone metimazolem w dawkach do 20 mg dziennie lub propyltiouracylem w dawkach do 750 mg dziennie. W okresie poporodowym u karmiących matek z nadczynnością tarczycy wydaje się najbardziej rozsądnym wyjściem, utrzymywanie dawki leku przeciwtarczycowego na możliwie najniższym poziomie i co 2-4 tygodnie należy sprawdzać funkcję tarczycy u dziecka.
Szczególnie przestrzegam przed zabiegami paramedycznymi, których przedmiotem oddziaływania jest tarczyca. Myślę o takich czynnościach, jak: naświetlania, nagrzewanie i masaże. Tarczyca jest delikatnym, silnie ukrwionym gruczołem i wrażliwym na wyżej wymienione oddziaływania. Nieprzemyślane zabiegi fizykoterapeutyczne na tarczycy, mogą wywołać pogorszenie stanu zdrowia oraz zniweczyć kurację.
